3 tips voor het kiezen van de juiste rolstoelwielen

Bij het configureren van je rolstoel is het belang van het soort rolstoelwielen dat je nodig hebt één van de  makkelijkste dingen om over het hoofd te zien. De keuze die je maakt zal vooral afhangen van waar je je rolstoel voornamelijk gebruikt, of het binnen of buiten is, plus het terrein en de activiteit die erbij horen. Het maken van de juiste keuze kan cruciaal zijn.

Een keuze maken

Iemand met een pijngerelateerd aandoening moet echt de hoeveelheid trillingen beperken terwijl  andere gebruikers snelheid belangrijk vinden voor hun  gevoel van onafhankelijkheid. Hieronder zullen we informatie over rolstoelwielen, banden en voorwielen bespreken die handig kan zijn bij het maken van een weloverwogen beslissing, die impact zal hebben op je dagelijkse leven. Hopelijk  zal deze    impact, na het lezen van deze kleine handleiding, positief zijn .

De soepelheid van de rit, snelheid, wendbaarheid en controle zijn allemaal gerelateerd aan de rolstoelwielen, banden en voorwielen, waarschijnlijk meer dan je denkt. Maar het kiezen van deze  componenten is geen eenvoudige opgave. Daarom is het verstandig om een deskundige, een therapeut  of professioneel zorgverlener, in te schakelen om je te helpen bij het kiezen van de combinatie die  voldoet aan jouw levensstijl, wensen, onderhoudsbehoefte etc.

Rolstoelcomponenten en overwegingen

Handbewogen rolstoelen hebben doorgaans twee sets wielen:

• Een paar aan de voorzijde, genaamd voorwieltjes of zwenkwieltjes;
• Een paar aan de achterkant, genaamd aandrijfwielen.

Elektrische rolstoelen kunnen maximaal drie sets wielen hebben, afhankelijk van het type aandrijving:

• Een aandrijfset;
• Eén of twee sets zwenkwieltjes (in het geval van een midwielaandrijving).

Rolstoel achterwielen bestaan uit een band, velg (en hoepel op handbewogen rolstoelen), spaken (of  “mags”) en een naaf. De naaf is het midden van het wiel, de spaken of mags verbinden de velg met de naaf  en de velg is waar de band aan wordt gemaakt. Hoepels worden gebruikt voor het voortbewegen van de  rolstoel.

Gespaakte wielen zien eruit als fietswielen en de spaken zijn meestal gemaakt van metaal. Ze hebben meestal 24 of 36 spaken. De spaken kunnen worden gekruist of radiaal geplaatst.

Zogenaamde “Magwielen” zijn gemaakt van synthetische materialen en hebben meestal minder dan tien spaken.

Achterwielen van handmatige rolstoelen zijn normaal gesproken uitgerust met quick release assen voor  eenvoudige hantering tijdens transport. Zwenkwielen zijn meestal vast gemonteerd op de stoel met geschroefde assen.

Belangrijke factoren bij het selecteren van het juiste type wielen voor jou zijn het gewicht en de omgeving waar je ze gaat gebruiken. Gespaakte wielen zijn meestal lichter dan magwielen, maar ze vereisen meer onderhoud. Ze zijn ook minder geschikt voor vochtige ondergronden. Magwielen zijn nagenoeg onderhoudsvrij, maar ze kunnen worden beïnvloed door extreme temperaturen.

Wielmaten in relatie tot rolstoelmaten

Rolstoelwielen zijn leverbaar in verschillende, gestandaardiseerde rolstoelmaten:

• Een standaard handbewogen rolstoel voor volwassenen heeft een wielmaat van 24″ (ca. 61 cm);
• Een standaard elektrische rolstoel heeft 18″ wielen (ca. 45,7 cm);
• Zwenkwielen voor handbewogen rolstoelen zijn verkrijgbaar vanaf 3″ (ca. 7,6 cm), maar praktischer voor dagelijks gebruik zijn 4″ tot 6″.

De diameter van de wielmaat en de bandbreedte zijn van invloed op het comfort en de benodigde  inspanning om met de rolstoel te hoepelen. Daarom is het goed om een aandrijfwiel te selecteren waarmee je comfortabel met de stoel rijdt en waarbij het tegelijkertijd minimale inspanning vergt om voort te bewegen.

Aandrijfwielen van elektrische rolstoelen zijn kleiner en de band is gemaakt van sterker en dikker  materiaal.

Er is ook een manier om te genieten van elektrische kracht zonder alle voordelen van je handbewogen rolstoel op te geven. De Alber e-pilot transformeert bijvoorbeeld een handbewogen rolstoel in een  elektrisch aangedreven handbike, met een maximum snelheid tot 20 kilometer per uur. Deze heeft een  indrukwekkend bereik tot 50 kilometer per acculading.

Uitlijning en afstelling

De uitlijning van rolstoelwielen is erg belangrijk. Het beïnvloedt hoe de rolstoelritten, de richtingstabiliteit, de slijtage van de banden en de inspanning die nodig is om te hoepelen. Houd rekening met de volgende drie aspecten:

• Camber op de achterwielen is de verticale kanteling van de wielen naar binnen of buiten. Het wordt gebruikt om het hoepelen gemakkelijker te maken doordat de handen dichter bij het  lichaam zijn bij het aanzetten. Het is meestal van toepassing op mensen die zelf hoepelen en zorgt voor een betere rompstabiliteit en bescherming van de vingers bij het doorgaan van deuren.
• Een kritisch uitlijningspunt is de relatie tussen de twee achterwielen. Je moet afwijkingen vermijden, omdat ze de rolweerstand en slijtage van de banden drastisch zullen verhogen. Ook de richtingsstabiliteit zal onder een afwijking lijden.
• Het afstellen van een wiel is noodzakelijk als een wiel wiebelt bij het draaien om zijn as. Magwielen worden afgesteld bij fabricage en blijven dan zo, tenzij ze worden blootgesteld aan extreme omstandigheden. Gespaakte wielen zijn kwetsbaarder omdat diverse omstandigheden de spaken  kunnen vervormen. Dergelijke problemen moeten worden gerepareerd door een gekwalificeerde servicemonteur.

Hoe zit het met banden?

Rolstoelbanden kunnen pneumatisch (gevuld met lucht), massief en lekvrij (gevuld met schuim, urethaan of rubber) zijn. Afhankelijk van het gewenste terreingebruik kunnen ze een diep profiel hebben (zoals mountainbike banden) maar ook een plat profiel en alles daartussen. Als vuistregel moet je aanhouden dat banden invloed hebben op hoe gemakkelijk de rolstoel over specifieke oppervlakken zal  rollen. Hoe harder de  band, hoe gemakkelijker het is om de rolstoel voort te voortbewegen. Hoe zachter  de band, hoe moeilijker het zal zijn om te hoepelen. Dit zijn de keuzes:

• Luchtbanden gaan lek als ze worden doorboord en worden zacht, zelfs zonder enige schade, omdat de ventielen in de loop van de tijd constant lucht verliezen, vergelijkbaar met een fietsband. Maar  ze hebben een schokabsorberende functie als je over stoepranden of andere obstakels rijdt. Vandaar dat ze zorgen voor een zachtere rit op ongelijke ondergrond. Hoge druk luchtbanden (7 tot 10 bar) bieden de beste rit op vlakke en gelijkmatige oppervlakken, omdat het contactoppervlak met de vloer kleiner is, waardoor de rijweerstand laag is.
• Massieve banden zijn bijna onderhoudsvrij en zullen waarschijnlijk niet slijten tijdens de levensduur van de rolstoel. Je hebt wel kans op hobbelige ritten. Het voordeel van een lekvrije band kun je niet vergelijken met de rijprestaties van een volledige hoge druk luchtband.
• Lekvrije banden zijn luchtbanden die zijn gevuld met een semi-massief materiaal. Ze zijn niet  onderhevig aan lek rijden en bieden een comfortabeler rit dan een massieve band.

Conclusie

Er zitten voor- en nadelen aan elk type rolstoelwielen en hopelijk ben je, na het lezen van deze korte handleiding, in staat om beter te beslissen wat werkt voor jouw specifieke behoeften. Een niet zo’n actieve gebruiker zal wellicht niet alle genoemde verschillen opmerken, maar een zeer actieve gebruiker  wel. Mogelijk moet je overwegen om meer dan één type wielen te hebben, afhankelijk van je gebruik en de kosten. Rolstoelformaten zullen ook een belangrijke factor in de keuze zijn, evenals een flink aantal  andere meer of minder technische elementen. Zorg er daarom altijd voor dat je deskundig advies inschakelt bij je keuze.