Onderhoud je rolstoel voor optimaal functioneren!

Je handbewogen rolstoel is zo goed als het onderhoud ervan.

Een soepele rit vraagt om efficiënte aandrijving en verlaagt het risico op blessures aan schouders en bovenlijf. Zonder onderhoud aan je rolstoel kan het lijken alsof je functies afnemen en/of dat je een nieuwe rolstoel nodig hebt. En dat terwijl een paar kleine onderhoudshandelingen je eigenlijk al kunnen helpen naar groter rijgemak.

In deze blog komen enkele handige tips aan bod over het onderhoud aan handbewogen rolstoelen. Als gebruiker kun je merken dat het iedere dag wat zwaarder wordt om je rolstoel voort te hoepelen. Of dat deze uit de bocht vliegt, zelfs op een vlakke ondergrond. Er kan een verandering zijn in je medische conditie, maar het kan net zo goed een onderhoudsprobleem zijn, dat impact heeft op het functioneren van de stoel. Sommige gebruikers duiden deze situatie aan als het gevoel constant door de modder of bergopwaarts te hoepelen.

Over het algemeen wordt aangeraden je handbewogen rolstoel iedere maand na te lopen. Dit helpt je vast te stellen of jij of je zorgverlener kleine servicewerkzaamheden moeten verrichten. Of dat eventueel de dealer gebeld moet worden voor professioneel onderhoud door een technicus. Bij de passing en levering van jouw rolstoel moeten de leverancier en de therapeut het belang van onderhoud voor het functioneren van de rolstoel benadrukken. Dit heeft namelijk effect op jouw mobiliteit. Als hier niet over is gesproken, vraag je leverancier dan jou hierover voor te lichten.

Onderhoud aan banden

De onderdelen die je regelmatig moet nakijken zijn: achterbanden, voorwielophanging en voorvorken. Let hierbij vooral op slijtage, viezigheid, gaten, scheuren, verbuigingen en speling.

• Draai en zwenk de voorwielen om te checken of ze constant en soepel draaien en verwijder vuil, haren en pluksel van de voorwielen, vorkassen en voorvorken. Al deze componenten komen direct in contact met allerhande oppervlakken. Dit varieert natuurlijk per gebruiker en daarom is het belangrijk in de gaten te houden of deze aan reparatie of vervanging toe zijn.
• Voor luchtbanden geldt, dat als je je duim er meer dan 5 mm in kunt duwen, de banden wat extra lucht kunnen gebruiken. De aanbevolen bandendruk staat aangegeven op de band. Dit is vaak minimaal 6 bar! Gebruik een handpomp of luchtcompressor om de band te vullen. Zorg ervoor dat deze een peilmeter heeft om onder- of overdruk te voorkomen.
• Wanneer je niet in de rolstoel zit, til dan beurtelings een kant van de stoel op en draai het wiel rond om de ophanging te checken.
• Controleer de spaken door 2 naast elkaar zittende spaken naar elkaar toe te knijpen en doe dit bij allebei de wielen voor alle spaken. Als de spaken meegeven of buigen, is het wellicht handig een service monteur te bellen, tenzij je ze zelf kunt aandraaien.
• Zorg ervoor dat de wielen goed uitgelijnd zijn en dat er geen afwijking is op een vlakke ondergrond.
• De as moet soepel door de wielen gaan en je moet de wielen duidelijk horen vastklikken bij het plaatsen. Maak de quick release assen schoon zonder (!) smeermiddel om er zeker van te zijn dat ze soepel uit en weer in het frame gaan.
• De wielen moeten gemakkelijk gaan draaien bij het aanzetten en niets mag het rollen in de weg zitten.
• Let erop dat wanneer de bandenspanning wijzigt dit alles nog steeds in orde is.

Het kussen

Controleer de hoes en het kussen op gaten en scheuren. Wanneer de huid aan gerimpelde stof wordt blootgesteld kan er extra druk op de huid ontstaan met huidschade of een drukwond tot gevolg. Verzeker jezelf ervan dat het bevestigingsmateriaal goed is, want dit kan, met name bij rugkussens, een veiligheidsprobleem opleveren. Wanneer bekleding wat ouder wordt, kan het aan vorm en comfort verliezen. Dit kan veranderingen in houding, druk en zitbalans veroorzaken en ook het efficiënt hoepelen verminderen. Als de bekleding naspanbaar is met klittenband, trek de banden dan wat strakker aan waar nodig (volgens advies van je therapeut) en geef het aan wanneer de bekleding of het kussen versleten is en toe aan vervanging.

Accessoires

Accessoires die aan de rolstoel bevestigd zijn, zoals beensteunen, voetplaten en armsteunen gaan na verloop van tijd los zitten. Wees er zeker van dat bevestigingsmateriaal goed vast zit. Zorg ervoor dat je de juiste (imbus)sleutels in huis hebt om het materiaal aan te draaien. Door slijtage kunnen metalen randen scherp worden of uitsteken. Wrijf voorzichtig met je handen over de randen van de stoel om er zeker van te zijn dat er geen scherpe punten zijn. En check ook of  de lasnaden en krommingen in het frame intact zijn.

Algemeen schoon houden

Maak het frame schoon met water en zeep en zorg ervoor dat je hem vervolgens grondig droog maakt om roestvorming te voorkomen. De rolstoel moet bij voorkeur binnen staan zodat het geen vocht kan opnemen.

Over het algemeen wordt aangeraden vier keer per jaar onderhoud te plegen zoals smeermiddel sprayen op de scharnieren om ze soepel te houden. Professioneel onderhoud is eens per jaar aanbevolen. Wanneer je in zware weersomstandigheden woont, wordt frequenter onderhoud aangeraden. Kijk ook naar de gebruikshandleiding voor onderhoudsaanbevelingen.

Schrijver:  Lois Brown, MPT, ATP/SMS