Opvouwbaar vs Vastframe – Hoe beslis ik welke rolstoel geschikt is?

Handbewogen rolstoelen, zowel opvouwbare als vastframe exemplaren, variëren in design, constructie en qua functie. Welke rolstoel geschikt is, is voor iedere gebruiker een erg persoonlijke keuze.

Er is een aantal belangrijke verschillen in materiaal bij de keuze welke stoel voor jou geschikt is:

• Welk materiaal is gebruikt voor het bouwen van het frame?
• Welk ontwerp is gekozen voor het frame?
• Welke componenten zitten er op de stoel en zijn deze afneembaar van het frame of niet? (dit heeft invloed op het gewicht van de stoel bij bijv. transport)?
• Welke instellingsmogelijkheden zijn er om een goede pasvorm en comfort te waarborgen en hoe zit het met efficiënte aandrijving voor manoeuvreerbaarheid bij dagelijkse bezigheden?

Vouwframe versus vastframe rolstoel: wat is wat?

Opvouwbare handbewogen rolstoelen hebben traditioneel een schaarframe , een “X” design. Hierbij vouwt het frame door de beide zijkanten van de rolstoel in het midden samen te brengen. Recent is er ook een “schaar” frame, ofwel horizontaal vouwframe frame, ontwikkeld, zoals op de “Küschall Champion”, die de gebruiker in staat stelt om de stoel aan de voor- en achterkant te vouwen.

Soorten vouwframe rolstoel

Schaarframe 

Het schaarframe heeft meer bewegende delen om de stoel te laten vouwen. Dit geeft extra gewicht, alhoewel dit door de jaren heen al sterk verbeterd is. Vouwframes zijn verkrijgbaar in titanium, aluminium en carbon fiber. Traditioneel zijn deze zo ontworpen dat alleen de voetplaten opklapbaar waren om transfers te vergemakkelijken. Daarna volgden de wegzwenkbare beensteunen en afneembare armsteunen.  Het afnemen van componenten zorgt ervoor dat de rolstoel lichter en kleiner voor transport is. Quick release assen, om de wielen er gemakkelijk af te halen, zijn op veel stoelen verkrijgbaar en helpen de stoel geschikt te maken voor transport door een lager gewicht en kleinere afmetingen.

Horizontaal vouwframe 

Het nieuwe horizontale vouwframe vouwt op door aan het release mechanisme aan de voorkant van de stoel te trekken. Dit maakt het inklappen toegankelijk en eenvoudig voor de eindgebruiker zelf.

Types vastframe rolstoel

Er zijn grofweg twee types vastframe rolstoelen, veelal gebruikt door mensen die volledig rolstoelgebonden zijn en veel activiteiten ondernemen.

Monotube 

De ene heeft een minimale stijl / “monotube”, wat één ononderbroken buis is, waarbij de onderkant van de stoel open blijft. Dit maakt een transfer in de auto eenvoudiger.

Boxframe 

Het tweede type vastframe is een “box ” frame, wat is ontworpen met een extra steunbuis voor meer stijfheid onder het frame. Dit resulteert in minder energieverlies. De extra buis maakt de stoel wat breder of dieper aan de onderzijde waardoor een transfer in een auto wat lastiger wordt. Je wint er aan de andere kant significante stabiliteit mee voor efficiënt hoepelen.

Beide vaste frames hebben doorgaans een “vaste voorzijde”, wat betekent dat deze niet aan de kant kan voor sta-transfers. Soms is een ééndelige, opklapbare voetplaat die de voorkant van de stoel opent voor transfers mogelijk. Net als bij vouwframes kunnen “quick release” assen je helpen de wielen er snel af te halen. Je kunt normaliter neerklapbare rugbuizen bestellen om het frame kleiner te maken, zodat deze ook in een kleinere auto past.

Bij een vastframe rolstoel kun je kiezen uit een “volledig op maat gemaakt” of “instelbaar” frame. Voor deze eerste kun je kiezen als je al wat langer in een rolstoel zit en weet welke afmetingen en hoeken voor jou geschikt zijn. De stoel wordt dan op maat besteld en kan niet worden ingesteld. Wanneer je je zit- en rijpositie wilt optimaliseren, er zeker van wilt zijn dat je stoel na lang gebruik en een veranderend lichaam nog goed zit of niet zeker bent van wat je wilt of nodig hebt, kies dan voor een instelbaar type.

Configuratie van je stoel

Of je nu een opvouwbaar of een vastframe kiest, één van de belangrijkste factoren van je rolstoel is de correcte afstelling van de wielen. Dit moet worden bepaald door een adviseur of een ergo- of fysiotherapeut. Om de schouders en polsen te beschermen en een energie-efficiënte aanzet op de wielen te geven, moeten de wielen zoveel mogelijk in lijn zijn met de schouders en moeten de vingers de as kunnen raken.  Deze beslissing is veelal gebaseerd op de mogelijkheid om de stoel te balanceren op het gebied van kantel-gevoeligheid. Ook het gegeven of je de rolstoelskills hebt om met de stoel te werken wanneer de wielen wat verder voorwaarts geplaatst zijn is van belang.

De aspositie van je stoel is iets om over na te denken. Wordt de as ver naar voren geplaatst, dan rolt de stoel lichter, maar kantel je sneller achterover. Staat de as wat verder naar achteren, dan rijdt de stoel zwaarder, maar kantel je minder snel/niet. Mensen die nog niet zo lang in een rolstoel zitten, zullen beginnen met wat meer achterwaarts geplaatste wielen. Zo kunnen zij de kracht, rompbalans en skills ontwikkelen om de stoel optimaal te gebruiken.

Als je met arm en voet voortbeweegt of met twee voeten, het zogenaamde trippelen, wil je er overigens ook nog zeker van zijn dat de hoogte van de zitting naar de vloer correct is zodat je optimaal kunt trippelen.

Wil je meer tips over het kiezen van een rolstoel, bekijk dan de keuze- en aanvraaghulp zijn, die je hier kunt aanvragen.

Informatie:
Dit blog is geschreven door Lois Brown, MPT, ATP/SMS, gastblogger voor Invacare.