Rol van gelkussens voor rolstoelen in proactieve drukzorg

Drukplekken worden veroorzaakt door langdurige druk op de huid. Hoe minder je beweegt, en niet in staat bent om actief je positie te veranderen, hoe groter de kans dat je drukschade aan je huid ervaart. Gelkussens voor rolstoelen spelen een belangrijke rol in proactieve drukzorg.

Wat zijn gelkussens

Vocht, warmte en slechte voeding zijn drie van de meest voorkomende risicofactoren voor drukschade, hoewel er veel meer zijn.

Wat je moet weten, is dat niet alle gelkussens zich op dezelfde manier gedragen, dezelfde eigenschappen hebben of hetzelfde niveau van bescherming bieden. Dit komt omdat gel een term is die door elkaar wordt gebruikt, of het nu gemaakt wordt van een polymeer of vloeistof. Gel als een polymeer, een semi-vast materiaal met een beperkt vermogen om zicht te vormen naar de lichaamsvorm van de gebruiker. Gel als een vloeistof heeft een lagere viscositeit dan een polymeer, waardoor de immersie in de materialen en een betere omhulling van het lichaam voor een betere druk herverdeling zorgen.  Het betekent ook dat de vloeistofviscositeit niet verandert en daarom verandert de geboden bescherming niet, ongeacht de omgeving waarin het wordt gebruikt.

Dus wat is de beste manier om de druk te verminderen, als je langere periodes in een rolstoel zit?

Een goede manier om risico’s te verminderen is om regelmatig van positie te veranderen. Bijvoorbeeld, het opheffen van een bil van het oppervlak van een stoel zal direct druk verlichten op dat lichaamsdeel. Echter, omdat veel rolstoelgebruikers dit niet kunnen doen, is het net zo belangrijk om ervoor te zorgen dat je op het juiste drukverminderende oppervlak zit. Dit is wanneer drukverlagende kussens echt belangrijk zijn bij het voorkomen van drukplekken.

Gelkussens helpen de druk op verschillende manieren te verminderen:

Positionering

Standaard gelkussens veranderen van vorm om zich naar jouw lichaamsvorm aan te passen. Hoewel dit in eerste instantie effectief kan zijn in standaard, platte kussens melden gebruikers vaak een instabiel gevoel na langdurig zitten.

De Invacare zitkussen range omvat een aantal modellen met vloeibare zakken die vaak worden aangeduid als Gelkussens. Zij lossen dit probleem op door op een voorgevormd schuimkussen, dat om de contouren van een gebruiker vormt, een vloeibare zak of gel te plaatsen waar dit het meest nodig is. Een goed voorbeeld hiervan is het Matrx Flo-Tech Image kussen.

In dit geval loopt de persoon die drukzorg nodig heeft, het grootste risico bij het staartbeen/os coccygis. Daarom vermindert het gelgedeelte aan de achterzijde van het kussen dit risico. Het gecontourde ergonomische ontwerp van het kussen behoudt ook stabiliteit, comfort en positie voor de zittende persoon. Bovendien is het grootste gebied van drukzorg alleen geplaatst waar het het meest nodig is.

Vooral het Libra kussen regelt zowel statische als dynamische schuifkrachten.

Statisch: ondersteunt de oppervlaktecontour die glijdende en neerwaartse beweging van het bekken voorkomt.

Dynamisch: De samenstelling van materialen vermindert de spanning tussen benige gebieden en weefsels tijdens functionele activiteiten en rolstoelvoortstuwing. Hierdoor blijft beweging mogelijk binnen een bepaald bereik.

Zowel de statische als dynamische schuifkrachten worden gehandhaafd zonder afbreuk te doen aan de stabiliteit van de houding.

De vloeistof

Gelkussens voor rolstoelen vormen niet alleen naar de contouren van je lichaam. Ze voeren ook warmte af en zijn van nature koel. Dit is net zo belangrijk omdat warmte kan leiden tot problemen. Daarom is het afvoeren van deze warmte van vitaal belang.

Dikte

Je kussen moet dik genoeg zijn. Je kunt veel gel en een geavanceerd ontwerp hebben, maar als het kussen te dun is, loop je het risico de ondergrond te raken en niet voldoende ondersteuning te krijgen. In de Invacare range zitkussens zijn er exemplaren in verschillende diktes om aan de individuele behoefte te voldoen op basis van gewicht, lichaamsvorm en risico op decubitus.

Hoezen

Kussenhoezen zijn ook cruciaal in proactieve drukzorg. Eerder werd verteld hoe warmte en vocht een rol spelen bij het verhogen van het risico op decubitus.  Wanneer je je kussen bedekt, moet de hoes ademend zijn. En deze moet zich uitrekken om ook bij de contouren van het lichaam te passen. Invacare ontwerpt  kussenhoezen met multistretch materialen die ademend zijn en warmte- en vochtopbouw verminderen. Deze hoezen zijn er in gladde, afveegbare of mesh(spacer) materialen, elk met verschillende klinische voordelen, afhankelijk van uw behoeften.

Kortom, gelkussens voor rolstoelen of een kussen met een gelachtige component zoals de ‘gelzak’ in het invacare-voorbeeld, spelen een enorme rol in proactieve drukzorg omdat de vloeistof helpt bij het beheren van schuifkrachten.  De vloeistof biedt ook een verkoelend effect voor mensen met temperatuurgerelateerde problemen en helpt bij het beheer van het microklimaat.

Het zitkussen moet zowel bij de gebruiker als in de rolstoel passen, zodat ze één geheel worden dat samenwerkt.

Een zorgprofessional moet altijd worden betrokken om risico’s te bepalen en het proces te begeleiden.